TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU KARŞILAMA:
Doğu Anadolu
oymaklarında kadın ve erkeklerin karşılıklı yürüttükleri oyunlara karşılama
denilegelmiştir. Türlü ezgilerin türküler hâlinde terennümüyle yürütülürler. Ek
figürler irticalî (doğaçlama) olur. Her iki oyuncu hassasiyet dairesinde
uzlaşmaya dikkat ederler. Hareketlerin sözlerin mânasıyla kaynaşmasına da önem
verirler. Meselâ "Yoncalar"
oyun havası Van yöresinde gün gören karşılama türkülerindendir. Sözlerinin ilk
kıtasıyla nakarat şöyledir: Gidersen uğun
olsun Gök çemen yolun olsun Eğer benden dönersen Ezrail boynun vursun
Yoncalar, yoncalar, yoncalar Sallansın beli inceler Koynumdaki gül
goncalar 10 / 8
tartımındaki iki ölçülük bir ezginin türlü çeşitlemecikler göstererek
tekrarlanmasından ibaret bir havadır.
Muş'un merkez
ilçesinde tef ile iki kişi tarafından yürütülen karşılama, kadınlarca kendi
aralarında ve erkeklerce meydanlıkta yer bulur. Erzincan'ın merkez
ilçesinin oturak toplantılarında bir kadın - bir erkek, yahut iki kadın
tarafından karşılama oynanır. Düğünlerde iki veya iki bulunmazsa hatt' bir erkek
tarafından yine aynı isimle saz ve türkü refak'tinde oynanır. Elazığ'da da
karşılama vardır. Konya'nın
Seydişehir ilçesinde karşılama, kadın oyunudur. Erkekler (nâdir dost
toplantıları dışında) hemen hiç oynamazlar. Karadeniz
yalılarına (kıyılarına) gelince; Giresun'un Bulancak ilçesinin Şehrasa,
Gökçeali, Pir Aziz Eren, Eynece köylerinde ve kaza merkez ilzesinde,
Şebinkarahisar köylerinde hep karşılama vardır. Görek ilçesinde bunun adı
karşılatmadır. Giresun'da kadın ve erkekler umumiyetle (genellikle) ayrı ayrı ve
pek nâdir hususiyetlerde karışık oyuna kalktıklarından karşılama da bu görenek
dairesinde olur. Oyunu ikişer ikişer üç beş çift karşılıklı yürütürler. Kemençe,
yahut davul - zurna (zurna yerine bazen klarnet) düğün, dernek, imece ve
bayramların diğer oyunları arasındaki eşliklerinde, oynanılır. Kadınlı - erkekli
yürütüldüğü pek enderdir. Karşılama oyunu,
Ordu ilinin merkezinde ve Ulubey ilçesinin Şuayip köyünde ve yakın yörelerinde
de gün görüyor. Merkezde tef ve kemençeyle iki kişi tarafından (kadınlar hariç)
oynanır. Köyde de karşılıklı iki kişiyle, kemençe veya davul - zurnayla oynanır.
Batı Anadolu'dan
meselâ İzmir'in Foça ilçesinde dümbelek eşliğiyle karşılama yürütülür. Erkek
veya kadınlar kendi meclislerinde çift çift oyuna girdikleri gibi, samimî aile
toplantılarında bir erkekle bir kadın karşılıklı oynadıkları da olur.
Trakya tarafından
Tekirdağ'ın Şarköy ilçesine bağlı Mürefte köyünde iki erkekçe karşılıklı
oynanır. Kadınlar kendi aralarında yürütürler. Aynı vilayet merkez ilçesinin
İncir köyünde "karşılama" oyunu erkeklerce ayrı ve kadınlarca ayrı meclislerinde
ikişer kişi tarafından oynanılır.
|