TÜRK HALK OYUNLARI
KATALOĞU KAŞIKLI OYUNU:
Safranbolu düğün
oyunlarındandır. Parmak aralarına alınan iki çift kaşığın avuç içlerindeki ağız
kısımları sırt sırta tokuşturularak yerine ve tartıma göre yavaş veya hızlı
tıkırdatırlar. Ani duraklatma, tekrar alma numaraları, irkinti, ürküntü ve
ürperti kıvraklıkları çıkartılabilir. İki eldeki iki çift kaşığıyla her oyuncu
harekete geçer. Önce hep birlikte kollarını az öne ve düz olarak yukarıya doğru
kaldırırlar. Karşılıklı durarak belden aşağı kısmı kıvırıp vücudu titretirler.
Yan yana gelir, bir ileri bir geri giderler. Sonra sırt sırta dönerek sol
ayaklarını ileri atar ve gövdeyi belden itibaren saçlar yere değinceye kadar
arkaya bükerler. Belden aşağısını çevirerek göbek atmak ve (varyete
oyuncularının yaptığı akrobatik danslardaki gibi) ayakları öne fırlatmak, sonra
da sarılışıp birbirlerine sarsalamak ve sürekli titreşmelerle bol bol göbek
atmak suretiyle oynarlar. Kaşıklı oyunun
belli başlı bir türküsü yoktur. Ankara yöresi
kaşıklı oyun figürlerinin gene de başka halleri vardır. Kendine ait havasının
hafif çalınan yerlerinde iki eldeki çifter kaşıklar bir ürperti gibi susuverir,
yalnız ayak hareketleri yapılır. Sazın usul çalınışında kaşıkların bu birlikte
duraklayışı, oyunun hoş bir nüktesini vücuda getirir. Sol ayağın vuruşunda sağ
ökçe kalkık durup bu ayakla yürüyüş gösterilir. Pek canlı ve renkli kaşık
vuruşları olunur. Fakat, figür değişmelerinde kesin kalıplar yoktur. Oyuncular,
havayla yakışıklı (uyumlu) hareket değişimlerinde dikkatle birbirlerini
kollarlar, acemiler ustaları tıpatıp taklide gayret ederler. Esaslar olmakla
beraber irtical hâkim; fakat gölge gibi uzlaşımlar mutlaka başarılıdır. Ustaya
uyamayacak acemiler oyuna hiç karışmazlar. Aksi taktirde âhenk sağlanamaz.
Kaşıklı Oyunun her
hareketi Düz Oyunda olduğu gibidir. Zilli Oyunun kaşıklıdan hiçbir farkı yoktur.
Sadece kaşıklar yerine ellerle ziller işler. Tartım (ritim) şıkırtıları ikisinde
de havasına göredir. Erkekler zilden ziy'de kaşıklarla oynarlar. Kaşıkları
erkeklik ve yiğitliğe uygun bilirler. Aynı duygu Konya yöresinde de mevcut olup
bir gelenekten kalmalığı muhtemeldir. Esasen tedariki gitgide güçleşmekte olup
zamanla büsbütün de kadın oyunlarına inhisar edeceğe benzemektedir.
|